معرفی رشته مهندسی عمران

هدف

هدف از این رشته تربیت نیروهای متخصصی است كه بتوانند در پروژه‌های مختلف عمرانی در زمینه‌های ساختمانی ، راه‌سازی ، پل‌سازی ، سازه‌ها و بناهای آبی، جمع‌آوری و دفع فاضلاب و ... مسوولیت طرح ، محاسبه و اجرا و نظارت بر اجرا را بر عهده گیرند. 
مهندسی عمران از جمله رشته‌هایی است كه بیانگر كاربرد علم در ایجاد سازندگی و عمران كشور است. یعنی هرچیزی كه به آبادی یك كشور باز می‌گردد، مانند: سد، فرودگاه، جاده، برج، تونل، دكل‌های مخابرات، ساختمان‌های مقاوم در مقابل زلزله، سیل و آتش و نیروگاههای برق و مصالح سبك، ارزان و با كیفیت مناسب برای ساخت و ساز، در حیطه كار مهندس عمران قرار می‌گیرد.
مهندسی عمران طیف بسیار وسیعی از كارها را در بر می‌گیرد. یعنی اگر بخواهیم ساختمان، پل، برج، تونل، راه، سیلو و یا شبكه‌های فاضلاب بسازیم در آغاز به یك مهندس كارآمد عمران نیاز داریم تا علاوه بر رعایت جنبه‌های فنی و اجرایی، اقتصادی نیز عمل كند. چون اقتصادی بودن یك اصل در مهندسی عمران است.
فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند پس از پایان تحصیلات، مسوولیتهای متفاوتی نظیر طراحی، محاسبه، اجرا و نظارت بر اجرای طرحهای مختلف عمرانی را به عهده گیرند. از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
1- محاسبه ، ساخت و اجرا و تا حدودی طراحی ساختمانهای مختلف مسكونی، اداری و صنعتی اعم از آجری، بتنی و فولادی، نظیر ساختمانهای مسكونی ویلایی، چندطبقه، آپارتمانها و برجهای بلند و همچنین كارهای ساختمانی اداره‌ها، مدرسه‌ها، بیمارستانها ، كارخانه‌ها و مراكز صنعتی، ساختمانها و مراكز ورزشی ، تالارهای اجتماعات و ... .
2- طراحی ، محاسبه و اجرای راهها و جاده‌های مختلف ارتباطی داخل و خارج شهرها و روستاها اعم از : راههای شوسه، راههای آسفالته، بزرگراه ها و نیز راه‌آهن (شامل مسیریابی ، پیاده كردن مسیر ، زیرسازی و روسازی)
3- ساخت و اجرا و در مواردی طراحی و محاسبه انواع پلهای بتنی و فلزی با دهانه‌ها و ابعاد و شكلهای متفاوت نظیر: پلهای داخل شهری و روگذرها، پلهای خارج شهری و جاده‌ها.
4- اجرای سدهای مختلف خاكی و بتنی و نیز بندهای انحرافی و سایر تاسیسات وابسته نظیر تونل یا كانال انحراف آب رودخانه (جهت اجرای عملیات كارگاهی در ضمن ساخت سد)، تاسیسات آبگیری از سد و كنترل ارتفاع آب در پشت سد و ...
5-اجرای كارهای مربوط به ساماندهی رودخانه‌ها.
6- طراحی ، محاسبه و ساخت خطوط انتقال آب اعم از انواع كانالهای تحت فشار و یا كانالهای با سطح آزاد آب كه به منظور انتقال آب از سدها و دریاچه‌ها و ... برای مصارف كشاورزی، شرب و صنعتی به منطقه‌های مورد نیاز و نیز جهت انتقال آب از تصفیه‌خانه‌های آب به مخازن آب و از آن‌جا به مناطق مصرف، ساخته می‌شوند.
7- ساخت تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب شامل: ساختمانها و تاسیسات مربوط، محوطه‌سازی و ... .
8- طراحی ، محاسبه و ساخت شبكه‌های آب‌رسانی به منطقه‌های شهری و روستایی جهت تامین آب شرب مورد نیاز افراد و تاسیسات مربوط نظیر: مخازن آب، لوله‌كشی ، انشعابات و ... .
9- طراحی ، محاسبه و ساخت شبكه‌های جمع‌آوری و دفع آبهای سطحی ناشی از نزولات جوی در خیابانها و سایر منطقه‌های شهرها و شهركها و همچنین شبكه‌های جمع‌آوری و دفع فاضلابهای خانگی و صنعتی و انتقال آنها به خارج از شهر و تصفیه‌خانه‌ها.
10- انجام بسیاری از كارهای نقشه‌برداری كه برای كارهای ساختمانی مختلف نظیر: راه‌سازی، سد سازی، و ... مورد نیاز است؛ و همچنین تا حدودی كارهای نقشه‌كشی طراحی و معماری.
توانایی‌های مورد نیاز و قابل توصیه
یك مهندس عمران باید بسیار اجتماعی و دارای توان ایجاد ارتباط با جمله سایرین باشد. چون رشته مهندسی عمران یك رشته گروهی است. یعنی متخصص عمران در محیط كار خود با اقشار مختلف جامعه از جامعه كارگران، تكنسین‌ها و مهندسان رشته‌های دیگر سروكار دارد و باید با همه این افراد ارتباط خوبی برقرار كند تا بتواند شاهد پیشرفت و موفقیت كارش باشد.
با توجه به كمیت و كیفیت درسهایی كه در این رشته ارایه می‌گردد، داوطلب باید از توان و دانش برتر در زمینه‌های ریاضی و فیزیك برخوردار باشد. همچنین توان جسمی ، قدرت تجزیه و تحلیل ، قدرت تجسم و دقت كافی در بسیاری از مسایل را داشته باشد.
رشته مهندسی عمران دارای دو بعد اجرایی و نظری و آزمایشگاهی است. در این میان عده‌ای از مهندسین جذب كارهای اجرایی می‌شوند كه در این صورت باید آمادگی كار در كارگاههای داخل و خارج شهر را داشته باشند یعنی برای برنامه‌ریزی و سروكار داشتن با اقشار مختلف مردم آماده باشند و عده‌ای نیز جذب بعد نظری و آزمایشگاهی مهندسی می‌شوند كه این عده نیز باید آمادگی كارهای محاسباتی ، دفتری و آزمایشگاهی را داشته باشند. كارهایی كه به ریاضیات قوی و صبر و حوصله بسیار نیاز دارد.
شایان ذكر است كه بسیاری از كارها و طرحهای عمرانی در خارج از محیطهای شهری بوده و فعالیت نسبتا زیادی را می‌طلبد لذا داوطلب این رشته باید علاقمند به كارهای عمرانی بوده و توانایی كار در محیطهای پرجمعیت را داشته باشد.
نكات تكمیلی
هنگام مرور دفترچه رشته های تحصیلی دانشگاه ها چند رشته به چشم می خورد كه دارای پیشوند مهندسی علمی - كاربردی می باشند.
عنوان علمی - كاربردی نشان دهنده كاربردی تر بودن این رشته ها می باشد كه آنها را از حالت تئوری و نظری به سمت كاربردی سوق می دهد و فعالیت های كارگاهی بخش عمده ای از مطالب درسی این رشته ها می باشد.
رشته های مهندسی علمی - كاربردی شبكه های آب و فاضلاب ، مهندسی علمی - كاربردی بهره برداری از سد و شبكه و مهندسی علمی - كاربردی ساختمان های آبی از جمله این رشته ها هستند كه بطور اختصاصی در دانشكده صنعت آب و برق شهید عباسپور وابسته به وزارت نیرو ارائه می گردند. با توجه به اینکه هر کدام از سه رشته فوق بخشی از مهندسی عمران گرایش آب می باشند ، لذا در این قسمت آورده شده اتد دانشكده صنعت آب و برق شهید عباسپور در این رشته ها از هر دو جنس دختر و پسر پذیرش كرده و دارای تعهدی به میزان دو برابر مدت تحصیل می باشد.
معرفی گرایش‌های مقطع کارشناسی
این رشته در سطح كارشناسی دارای سه گرایش عمران - عمران ، عمران - نقشه‌برداری و عمران - آب است.
نقشه‌برداری
طرح و اجرای برنامه‌های عمران و مطالعات مربوط به زمین مستلزم وجود اطلاع دقیق مهندسی (مسطحاتی، ارتفاعی، چگونگی) به صورت نقشه‌های گوناگون (ترسیمی ، رقمی، تصویری) از منطقه مورد نظر است. مجموعه نقشه‌برداری پاسخگوی این نیازها به گونه‌ای هماهنگ با دیگر رشته‌های عمران است و هدفش تربیت افرادی است كه آگاهی علمی كافی و مهارت فنی لازم را در زمینه نقشه‌برداری داشته باشند. 
داوطلبان ورود به این رشته باید در ریاضیات (هندسه، مثلثات) و فیزیك دوره دبیرستان قوی بوده علاقه‌مندی و آمادگی جسمی (برای كارهای صحرایی  و ...) لازم را دارا باشند. بعضی دروس تخصصی این رشته عبارتند از : راه سازی ، تئوری خطاها، جغرافیای ایران ، نقشه‌برداری، ژئودزی (جهت تعیین شكل زمین) ، فتوگرامتری زمینی و هوایی (عكسهای هوایی) ، كارتوگرافی، هیدروگرافی (نقشه‌برداری از بستر دریا) ، پروژه و كارآموزی از جمله دروس این دوره است. بعضی تواناییهای فارغ‌التصیلان این رشته عبارتند از:
مدیریت گروههای اجرایی در عملیات نقشه‌برداری ، طرح و برنامه‌های سیستم نقشه، محاسبات و برنامه‌ریزی در زمینه‌های مختلف فنی نقشه‌برداری، تدریس و آموزش در دوره كاردانی (پس از طی دوره مربوط به تعلیم و تربیت).
امكان ادامه تحصیل در این رشته تا حد كارشناسی ارشد در داخل و در سطوح بالاتر در خارج از كشور موجود است. سازمان نقشه‌برداری وزارت برنامه و بودجه ، وزارت راه و ترابری ،‌ وزارت نفت ، سازمان آب ، سازمان بنادر و كشتیرانی،‌ اداره جغرافیایـی ارتش و سپاه و بخش خصوصـی و ... از جمله محلهای جذب فارغ‌التحصیلان این رشته است.
زیربنای كلیه كارهای عمرانی نقشه برداری است و با توجه به لزوم انجام دادن كارهای عمرانی، فارغ‌التحصیلان آن سریعا جذب بازار كار می‌شوند. داوطلبان باید به سختی كار در بیابان و كوهستان و شرایط سخت نقشه‌برداری توجه داشته باشند.
عمران- عمران
این رشته قبلا به مهندسی راه و ساختمان موسوم بوده و به منظور تربیت مهندسان طراح ، محاسبه و اجرای پروژه‌های ساختمانی، صنعتی ، راه‌سازی و تاسیسات آبی و نظارت بر حسن اجرای طرحهای عمرانی در زمینه‌های فوق و همچنین همكاری با مهندسان مشاور یا محاسبه در زمینه‌های یاد شده ، به وجود آمده است. قسمت عمده دروس این رشته را مجموعه متنوعی از دروس نظری و پروژه‌های طراحی تشكیل می‌دهد و كنار آنها تعدادی دروس آزمایشگاهی و كارگاهی و نیز دو دوره كارآموزی در طی دو تابستان پیش‌بینی شده است. 
با توجه به سیاستهای عمرانی و سرمایه‌گذاریهای دولت برای ایجاد ساختمانها، راهها، پلها، سدها، نیروگاههای هسته‌ای و حرارتی ، رفع نیازهای عمرانی در زمینه مسكن و تاسیسات آبی جهت تامین آب آشامیدنی شهرها و روستاها همچنین بازسازی مناطق جنگ‌زده اهمیت این رشته مشخص می‌شود. 
فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در وزارتخانه‌ها (نظیر وزارتخانه‌های راه‌ و ترابری مسكن و شهرسازی و نیرو) و شركتهای دولتی و شركتهای خصوصی و مهندسان مشاور به كارهای طراحی ، محاسبه و اجرا بپردازند. 
در شرایط حاضر فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در دوره‌های مختلف كارشناسی ارشد سازه (آنالیز و طرح سازه‌ها) ، خاك و پی (مطالعه مسائل مربوط به رفتار خاكها و محاسبات پی‌ها) ، راه و ترابری (طرح راهها و شبكه ترابری) ، سازه‌های آبی (طراحی سازه‌های هیدرولیكی و مسائل آبی دیگر در ارتباط با سدها) در داخل كشور ادامه تحصیل دهند.
دارا بودن دانش قوی ریاضی و فیزیك و توانایی جسمانی از ضروریات این رشته است. حدود 10 درصد از دروس این دوره عملی است و از دروس تخصصی آن می‌توان طراحی سازه‌های فولاد و بتن ، پی‌سازی، مكانیك خاك، مكانیك سیالات، هیدرولیك و تحلیل سازه‌ها را نام برد.
عمران - آب
این دوره(كارشناسی) به منظور تربیت متخصصانی تدوین شده است كه بتوانند در زمینه‌های شناخت منابع آب و كنترل و بهسازی كیفیت منابع آب اطلاعات لازم را به دست آورند تا بتوانند در مراحل مختلف طراحی ، نظارت و مدیریت پروژه‌های آب كار كنند. با توجه به اینكه توسعه كشور در زمینه‌های كشاورزی، صنعتی ، عمران و ... بستگی به میزان آب قابل استفاده دارد می‌توان صنعت آب را در ایران در زمره صنایع مادر به حساب آورد. داوطلبان ورود به این دوره ها باید در دروس ریاضی، فیزیك و شیمی دبیرستان قوی بوده، علاقه‌مندی و استعداد لازم (خصوصا در زمینه طراحی ) را داشته باشند. دروس این دوره ها به صورت عمومی، پایه ، اصلی ، تخصصی، انتخابی و كارآموزی (كارآموزی صحرایی پروژه تخصصی و كارآموزی تخصصی) است. بعضی دروس اصلی و تخصصی این گرایش ها عبارتند از : مكانیك خاك ، هواشناسی ، هیدرولیك ، آبهای زیرزمینی ، سدهای كوتاه ، پی‌سازی و ...
فارغ‌التحصیلان این دوره ها تواناییهای لازم را در زمینه‌های مربوط به كارشناسی مطالعه منابع آب ، تاسیسات آبی و سازه‌های هیدرولیكی، كارشناسی آب و فاضلاب و نظارت بر حسن اجرای طرحهای آبی را خواهند داشت. سازمان آب، وزارت جهاد كشاورزی ،‌ وزارت نیرو و بخش خصوصی و ... از جمله مراكز جذب فارغ‌التحصیلان این دوره است.
یكی از امتیازات این گرایش ها آن است كه علاوه بر محاسبات سازه‌ای، وارد محاسبات هیدرولوژی و هیدرولیك نیز شده و بر وسعت كار می‌افزاید.
وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر
رشته مهندسی عمران در ایران تا مقطع دكتری تدریس می‌شود و لذا راه برای ادامه تحصیلات باز است.
فارغ‌التحصیل مقطع كارشناسی می‌تواند در مقطع كارشناسی ارشد در گرایشهای مختلف : سازه، سازه‌های هیدرولیكی، مهندسی زلزله، راه و ترابری، مكانیك خاك و پی، مهندسی آب ، سازه‌های دریایی، مهندسی مدیریت ساخت، مهندسی برنامه‌ریزی حمل و نقل، مهندسی نقشه‌برداری فتوگرافی و مهندسی محیط زیست به تحصیل ادامه دهد.

آینده شغلی و بازاركار
مراكز مختلفی به صورت مستقیم و غیرمستقیم در فعالیتهای عمرانی نقش دارند كه هر یك به تناسب نوع فعالیت خود، اقدام به جذب فارغ‌التحصیلان این رشته می‌كنند.
وزارت‌خانه‌های مسكن و شهرسازی، راه و ترابری، جهاد سازندگی و نیرو به صورت گسترده‌تر و سایر وزارت‌خانه‌ها، اداره‌ها ، سازمانها ، مراكز دولتی و خصوصی نظیر : وزارت‌خانه‌های آموزش و پرورش ، كشاورزی ، فرهنگ و آموزش عالی، بانكها و ... به صورت مستقیم برای كارهای عمرانی خود مثل طرح و محاسبه، اجرا و نظارت بر اجرا، نیاز به استخدام مهندسان عمران دارند. علاوه بر آن ، شركتهای مختلف مهندسان مشاور كه در كشور به صورت گسترده وظیفه طراحی ، محاسبه و نظارت بر اجرای پروژه‌های ساختمانی را بر عهده دارند؛ همچنین شركتهای ساختمانی و راه‌سازی دولتی و خصوصی كه در اجرای این طرحها فعالیت دارند، تعداد كثیری از فارغ‌التحصیلان رشته عمران را استخدام می‌كنند.
اصولا مهندس عمران شانس كاری زیادی دارد چون در طراحی و ساخت بسیاری از كارهای عمرانی مانند: راهها ، پل‌ها ، سدها ، سازه‌های دریایی برای سكوهای نفتی، آشیانه‌های هواپیما و خانه‌های مسكونی مقاوم در مقابل زلزله‌، مهندسین عمران حضوری فعال دارند. متخصصانی كه یا در دفترهای مشاوره به طراحی پروژه‌های فوق می‌پردازند و یا مجری كارهای عمرانی مذكور بوده و به كیفیت اجرای آنها نظارت دارند.
البته باید توجه داشت كه هر دانشجوی مهندسی عمران نمی‌تواند فرصت‌های شغلی خوبی داشته باشد. بلكه باید در دوران تحصیل به دنبال پژوهش ، تحقیق و یادگرفتن باشد نه این كه تنها واحدهای دانشگاهی را پاس كند و یا حتی به فكر یك معدل خوب دانشگاهی باشد. چون شركتهای عمرانی خصوصی و دولتی به دنبال یك نیروی كارآمد هستند نه یك شاگر اول دانشگاه .
وضعیت نیاز كشور به این رشته در حال حاضر
وقتی كسی صحبت از سازندگی می‌كند اولین چیزی كه به ذهن هر كس می‌رسد پل، سد، كارخانه و كارگاه است كه ساخت بنای همه اینها بر عهده مهندسین عمران است و به همین دلیل فرصت‌های شغلی این رشته در همه جای دنیا بسیار زیاد است. در كشور ما نیز كه فعالیت‌های عمرانی 30 تا 40 درصد كل بودجه كشور را به خود اختصاص می‌دهد، بازار كار یك مهندس عمران از مهندسین رشته‌های دیگر بیشتر است. بویژه این كه كشور ما بعد از انقلاب در زمینه مهندسی عمران رشد زیادی داشته است.
با توجه به روند رو به رشد ساخت و ساز بناهای شهری در ایران و احتیاج به مسكن و ساختمان به نظر می‌رسد بازار كار این رشته همچنان پویا و پرتحرك باشد.
پیش‌بینی وضعیت آینده رشته در ایران
چندسال پیش كه برای مترو كارشناسان ژاپنی آمده بودند، یكی از آنها گفته بود تهران ده بزرگی است چرا كه خیلی از سیستم‌های شهری را ندارد. این نشان می‌دهد كه برای پیشرفت و توسعه، ما به كارهای زیربنایی مثل راه، مترو و تاسیسات شهری بسیار نیازمندیم. برای مثال امكان ندارد كه كشوری پیشرفت كند اما سیستم ترابری و حمل و نقل آن به طور كامل درست نشده باشد؛ كاری كه بخش اصلی آن بر عهده مهندسین عمران است.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: